L egjenda mbi “gj arprin e shtëpisë”, pse nuk g uxojnë t’i v rasin
L egjenda thotë: “Besohet se çdo shtëpi ka gj arprin e vet. Ata si r ëndom, janë të qetë. Nd odh që gjatësia e tyre të jetë mbi dy metra, por populli i quan “gj arpërinjtë e shtëpisë” ose “gj arpri i shtëpisë”.
Ata lëvizin apo ecin nëpër shtëpi lirisht dhe askush nuk guxon t’i ng acmojnë. Kështu që shpesh herë i gjejnë nëpër rr oba apo mbu lesat e fjetjes, nën jastëkët, nëpër djepet e fo shnjave, e kështu me radhë.LEXO ME TEPER DUKE E HAP REK LAMEN ME POSHTE
Iu jepet qumësht në vendet e caktuara, ku gja rpri i shtëpisë zak onisht e ka d aljen e vet. Thuhet se nëse e mb ysim gj arprin, atëherë ai i ndë shkon saqë në atë sht ëpi nd odhin ngj arje të k obshme, u d igjet shtëpia, mund të vd esë dikush prej anëtarëve të f amiljes, etj.LEXO ME TEPER DUKE E HAP REK LAMEN ME POSHTE
Është int eresant të p ërmendet rasti i mbr ojtjes nga ma gjia nëpërmjet kokës se gja rprit. Vajzat e b ukura dhe n uset, me qëllim që të mb rojtjen nga m agjia, e mb artin në qafë dhe midis gj injve kokën e g jarprit.
Në fakt, kur dikush r astësisht gjatë punës së përditshme në fushë mb yste ndonjë gj arpër, ia merrte kokën, të cilën sipas n evojës më vonë mund ta mbante një vajzë ose nuse e shtëpisë.
Koka e gja rprit e mb ajtur në qafë ose midis kraharotit është një r itual i t rashëguar që nga ilirët. Ata besonin në f orcën mb rojtëse të gj arprit. Gjarpri edhe sot e kësaj dite tek shqiptarët k onsiderohet si “r oje i shtëpisë”. Mendohet se secila shtëpi diku në th emelet e saja e ka gj arprin e vetë i cili e mbron shtëpinë. Prandaj kur ai paraqitet në oborrin e shtëpisë as nuk mb ytet e as nuk ng acmohet, por lihet i q etë. Pra, koka e gj arprit te shqiptarët e ka pasur k uptimin e një objekti s igurie për i ndividin dhe shtëpinë.
Thuhet se nëse e mb ysim gjarpërin, atëherë ai të nd ëshkon, në atë shtëpi do të nd odhin ngj arje të k obshme, që nga di egia e shtëpisë ose mund të vd esë dikush prej anëtarëve të familjes, etj.
Në fakt, kur dikush r astësisht gjatë punës së përditshme në fushë mb yste ndonjë gj arpër, ia merrte kokën , të cilën sipas n evojës më vonë mund ta mbante një vajzë ose nuse e shtëpisë.
Asnjë kafshë në simbolikën re ligjioze tek ilirëve nuk ka luajtur rol të r ëndësishëm sa gjarpri. Kjo kafshë mi sterioze, me fo rmë të ja shtëzakonshme e cila pa zhurmë zv arritet dhe del nga thellësia e tokës aty ku jetojnë de monët dhe zotat e nëntokës, si edhe shpirtrat e të ndj erëve, i cila me kafshimin e vet mundet aty për aty ta mb ysë jo vetëm kafshët, por edhe vete njeriun. Ai ka nxitur respekt nga fr ika.
Tek ilirët, sidomos tek ata të Jugut, gj arpri është kafshë toteme dhe kryetar i fisit ilir. Ai është simbol i mençurisë, i së k eqes, sh ëndetit, pjellorisë, personifikim i shpirtit të të ndjerit, mbrojtës i vatrës së shtëpisë e mbi të gjitha kafshë mit ologjike.
