Megjithatë, ka shenja që Rama e sheh veten si një Erdogan të ri. Paralelet me Turqinë janë mahnitëse.

Pothuajse një çerek shekulli më parë, Rexhep Tajip Erdogan vizitoi Uashingtonin. Ish-zyrtari i mbrojtjes i epokës së Reganit, Richard Perle, e prezantoi atë në Shtëpinë e Bardhë, duke pohuar sinqeritetin e tij si një demokrat dhe reformator. Kur Erdogan fitoi zgjedhjet më pas, zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë dhe të Departamentit të Shtetit e mbështetën atë.

Presidenti Xhorxh W. Bush, për shembull, i tha Erdoganit : “Unë e vlerësoj shumë shembullin që ka dhënë vendi juaj se si të jesh një vend mysliman dhe në të njëjtën kohë një vend që përqafon demokracinë, sundimin e ligjit dhe lirinë.”

Ndërkohë, Sekretari i Shtetit, Colin Powell, e përshkroi Turqinë si “një demokraci myslimane që jeton në paqe me miqtë dhe fqinjët e saj”.

Një mendim i tillë dëshiror vazhdoi për vite me radhë, ndërsa zyrtarët amerikanë përshkruan Erdoganin për të cilin ata dëshironin dhe jo Erdoganin që ekzistonte në të vërtetë. Ndërsa një brez diplomatësh amerikanë vlerësuan reformat e supozuara demokratike të Erdoganit, ai e ktheu Turqinë në një nga shtetet policore më të egra të Evropës.

Neglizhenca diplomatike pati pasoja. Turqia ka rënien e pestë më të madhe në renditjen e Freedom House gjatë dekadës së fundit, madje më e madhe se Hong Kongu pasi Kina komuniste copëtoi garancitë e atij territori. Shkalla e vrasjeve të grave është rritur mbi 1400 për qind. Liritë e shtypit janë inekzistente. Larg mbrojtjes së interesave perëndimore, Erdogan i afrohet Rusisë dhe Iranit dhe përqafon liderët terroristë .

Pyetja tani është nëse Uashingtoni dhe partnerët e tij evropianë kanë nxjerrë ndonjë mësim.

Konsideroni Shqipërinë. Më 11 shtator 2013, Edi Rama mori detyrën si kryeministri i 12-të i Shqipërisë pas Luftës së Ftohtë. Kur Presidenti Barack Obama dhe Zëvendës Presidenti Joe Biden takuan më pas Ramën, ata vlerësuan udhëheqjen e tij, përpjekjet e tij për sigurinë dhe stabilitetin në Ballkan dhe promovimin e tolerancës fetare. Sekretari i Shtetit, John Kerry, ishte i paqartë gjatë një vizite në Tiranë në vitin 2016.

“Presidenti Obama, unë dhe populli amerikan jemi shumë mirënjohës për lidershipin që po ofroni dhe për përpjekjet e ekipit tuaj që jo vetëm të kujdeset për Shqipërinë dhe interesat e Shqipërisë, por për të përqafuar një grup të gjerë vlerash që na përcaktojnë të gjithëve”, i tha ai Ramës.

Në shkurt 2020, Sekretari i Shtetit Mike Pompeo vlerësoi mbështetjen e supozuar të Ramës për reformat në drejtësi. Ashtu si me Erdoganin, megjithatë, pyetjet rreth donacioneve të paligjshme në sistemin politik amerikan depërtojnë.

Megjithatë, ka shenja që Rama e sheh veten si një Erdogan të ri. Një paralajmërim është rasti i Fredi Belerit, ku më 12 maj 2023, dy ditë para zgjedhjeve bashkiake në Shqipëri, forcat shqiptare arrestuan Belerin. Votuesit i panë akuzat si një përpjekje cinike për të mënjanuar një kandidat të opozitës. Beleri fitoi, por Rama nuk pranoi ta lejonte atë në detyrë.

Paralelet me Turqinë janë mahnitëse. Së pari, Erdogan fabrikoi gjithashtu akuza për parregullsi financiare për të mënjanuar kundërshtarët politikë dhe për të konfiskuar pronat e tyre. Së dyti, ai do të përdorte mjete të dyshimta gjyqësore për të penguar pakicat etnike që të merrnin postet që fituan. Për vite, megjithatë, Erdogan nuk pësoi asnjë pasojë diplomatike për veprimet e tij; Të bindur në të vërtetën e qëndrimit të tyre rreth asaj se si Erdogan ishte një reformist, diplomatët amerikanë madje do ta zbardhnin abuzimin. Pak më shumë se një dekadë më parë, për shembull, Obama lavdëroi Erdoganin në Sabah, duke injoruar se lideri turk sapo kishte konfiskuar letrën dhe ia kishte transferuar dhëndrit të tij.

Gabimi i Obamës nuk ishte vetëm i tij; ai ishte mbështetur te diplomatët që pinin Kool-aid-in e Erdoganit.

Ashtu si Erdogani, Rama është taktik. Ai e kupton se, për sa kohë diplomatët dhe zyrtarët kryesorë në Uashington dhe Bruksel e shohin atë si një reformator, siç bënin dikur Erodganin, ata do ta lejojnë Ramën të përdorë gjykatat për të synuar opozitën politike. Fakti që ish-ambasadorja Yuri Kim e injoroi abuzimin e Ramës teksa ajo manovronte për një post pasues në Ankara ishte qershia mbi tortë.

Uashingtoni nuk duhet të bëjë të njëjtin gabim dy herë. Më shumë se bashkëpunimi i sigurisë në Ballkan është në rrezik. I lënë i pakontrolluar, erdoganizmi jep metastaza dhe pason abuzimet dhe paqëndrueshmërinë./Përshtati “Pamfleti” nga “American Enterprise Institute”